Vai trò của chính phủ trong thúc đẩy đổi mới sáng tạo là vô cùng quan trọng, vì chính phủ cung cấp các nguồn lực, cơ sở hạ tầng và chính sách cần thiết để thúc đẩy sự phát triển công nghệ. Nhận thức được điều này, thành phố Tế Nam, thủ phủ của tỉnh Sơn Đông, đã được chọn làm khu thí điểm cải cách tài chính đầu tiên dành cho đổi mới khoa học và công nghệ. Các thành phố lớn khác như Thượng Hải, Hàng Châu, Hợp Phì và Gia Hưng cũng được đưa vào sáng kiến này. Các khu vực này được kỳ vọng sẽ cung cấp sự hỗ trợ quan trọng cho các lĩnh vực đầy triển vọng như trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học, máy tính lượng tử và phát triển phần mềm. Bằng cách tạo ra các khu chuyên biệt với các chính sách và nguồn tài trợ ưu đãi, Trung Quốc đặt mục tiêu đẩy nhanh tiến bộ của các công nghệ tiên tiến và tích hợp chúng vào nền kinh tế rộng lớn hơn.
Việc tạo điều kiện cho những đột phá công nghệ cấp cao vốn đã đầy thách thức, đòi hỏi sự hợp tác liền mạch giữa nhiều ngành công nghiệp khác nhau. Một kết nối quan trọng là giữa khu vực tài chính và các doanh nghiệp công nghệ, vì đổi mới không thể phát triển mạnh nếu thiếu sự hỗ trợ tài chính vững chắc. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng hệ thống đổi mới trong nước có nhiều điểm tương đồng giữa các quốc gia do sự toàn cầu hóa của thị trường tài chính (Dirk & Kornelius, 2004). Tuy nhiên, nhiều nhà kinh tế cho rằng thị trường tài chính của Trung Quốc vẫn chưa phát triển đầy đủ, dẫn đến việc phân bổ vốn không hiệu quả, đầu tư thiếu hợp lý và tỷ lệ tiết kiệm giảm. Do đó, việc thị trường hóa hơn nữa trong các khu đổi mới này là điều cần thiết. Chính phủ nên thiết lập một kế hoạch có cấu trúc để các doanh nghiệp này niêm yết trên thị trường chứng khoán, đặc biệt là trên Sở Giao dịch Chứng khoán New York hoặc NASDAQ. Ngoài ra, các sàn giao dịch chứng khoán trong nước như Thượng Hải và Thâm Quyến cũng cần được củng cố để thu hút các nhà đầu tư toàn cầu và cung cấp các nguồn vốn thay thế cho các công ty công nghệ đang phát triển. Việc khuyến khích đầu tư mạo hiểm và thúc đẩy quan hệ đối tác công tư cũng sẽ là yếu tố then chốt để duy trì sự hỗ trợ tài chính cho đổi mới sáng tạo.
Một thách thức quan trọng khác là đảm bảo nguồn lao động có tay nghề cao trong khi vẫn duy trì chi phí cạnh tranh, đặc biệt khi dân số trong độ tuổi lao động của Trung Quốc đang giảm do già hóa dân số và sự hạn chế trong di chuyển lao động. Để giải quyết vấn đề này, chính phủ cần tăng cường tài trợ cho các trường đại học và viện nghiên cứu khoa học nhằm đào tạo thế hệ nhân lực có trình độ cao trong tương lai. Silicon Valley là một mô hình điển hình, với các cơ sở như Đại học Stanford, Đại học California và Trung tâm Nghiên cứu Ames của NASA đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Bằng cách lấy cảm hứng từ mô hình này, Trung Quốc có thể tạo ra một mạng lưới các cơ sở giáo dục và nghiên cứu hàng đầu đóng vai trò là trung tâm của sự tiến bộ công nghệ. Chính phủ cũng nên thúc đẩy các chương trình đào tạo nghề và hợp tác giữa doanh nghiệp và học thuật để đảm bảo rằng các ngành công nghiệp mới nổi có một lực lượng lao động đủ trình độ. Các chính sách khuyến khích hợp tác quốc tế trong giáo dục và nghiên cứu, chẳng hạn như các chương trình trao đổi và liên doanh với các trường đại học hàng đầu thế giới, có thể giúp nâng cao năng lực đổi mới của Trung Quốc.
Hơn nữa, nghiên cứu của Đại học Phúc Đán về khu thương mại tự do thí điểm Thượng Hải cho thấy rằng các hệ thống đàm phán đa phương, như WTO, ngày càng mất đi ảnh hưởng trong việc thúc đẩy tiến bộ công nghệ (Zhi-gang, 2016). Do đó, Trung Quốc nên ưu tiên các khuôn khổ hợp tác khu vực như Hiệp định Đối tác Kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP), giúp mở rộng dịch vụ công nghệ của Trung Quốc sang các nước đang phát triển. Bằng cách tận dụng RCEP, Trung Quốc có thể tiếp cận các thị trường mới, thúc đẩy trao đổi công nghệ xuyên biên giới và khẳng định vị thế dẫn đầu trong đổi mới khu vực. Ngoài ra, việc Trung Quốc tham gia BRICS—một tổ chức liên chính phủ gồm các nền kinh tế thị trường mới nổi—mang đến những cơ hội mới để mở rộng tuyến thương mại và hợp tác công nghệ. Các quan hệ đối tác quốc tế này có thể giúp Trung Quốc xuất khẩu chuyên môn công nghệ của mình trong khi học hỏi từ các phương pháp đổi mới của các nền kinh tế khác, cuối cùng thúc đẩy sự phát triển chung.
Một chính sách đặc biệt hiệu quả cần được duy trì là hệ thống “Phiếu đổi mới”. Sáng kiến này hoạt động như một loại tiền tệ thay thế, cho phép các doanh nghiệp mua nghiên cứu khoa học từ các tổ chức bên ngoài. Các tổ chức này sau đó có thể đổi phiếu thông qua bộ phận tài chính của chính phủ (LI, 2018). Chính sách này đặc biệt có lợi cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), vốn thường thiếu nguồn tài chính để tự tiến hành nghiên cứu. Hơn nữa, nó thúc đẩy sự hợp tác giữa các doanh nghiệp và tổ chức nghiên cứu, từ đó củng cố hệ sinh thái đổi mới. Mở rộng chương trình này để bao gồm các quan hệ đối tác quốc tế và các dự án nghiên cứu chung có thể làm tăng thêm tác động của nó. Chính phủ cũng có thể giới thiệu phiếu đổi mới kỹ thuật số để hợp lý hóa các giao dịch và đảm bảo theo dõi tốt hơn các khoản chi tiêu cho nghiên cứu và phát triển.
Bên cạnh sự hỗ trợ tài chính và giáo dục, chính phủ cũng nên tập trung vào phát triển cơ sở hạ tầng để tạo điều kiện thuận lợi cho đổi mới. Việc xây dựng các công viên công nghệ, thành phố thông minh và các khu công nghiệp tiên tiến được trang bị cơ sở vật chất hiện đại có thể cung cấp cho các công ty khởi nghiệp và tổ chức nghiên cứu các công cụ cần thiết để thành công. Hơn nữa, các ưu đãi thuế và khoản trợ cấp nên được giới thiệu để thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài vào các ngành công nghệ cao. Việc đơn giản hóa khung pháp lý về bằng sáng chế và quyền sở hữu trí tuệ cũng rất quan trọng để đảm bảo rằng các nhà đổi mới nhận được sự bảo vệ và công nhận đầy đủ cho các phát minh của họ.
Bằng cách thực hiện các chiến lược này, chính phủ có thể đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tiến bộ công nghệ và đảm bảo tăng trưởng kinh tế bền vững. Bằng cách tạo ra một hệ sinh thái kết nối, nơi thị trường tài chính, cơ sở giáo dục, trung tâm nghiên cứu và doanh nghiệp hợp tác hiệu quả, Trung Quốc có thể củng cố vị thế của mình như một quốc gia dẫn đầu toàn cầu trong lĩnh vực đổi mới công nghệ và phát triển kinh tế.
Dirk, C., & Kornelius, K. (2004). Innovation indicators and corporate credit ratings: evidence from German firms. Economics Letters, 377-384. doi:10.1016/j.econlet.2003.09.016
LI, H. (2018). Science and Technology Service Industry Helps Replace Old. Journal of Research in Business, Economics and Management (JRBEM), 10(5), 2094. Retrieved from www.scitecresearch.com/journals/index.php/jrbe
Zhi-gang, Y. (2016). New Strategic Research on China (Shanghai) Pilot Free Trade Zone. Fudan University. doi:10.1142/u025